Thông tin chung về triacontanol
Triacontanol, tên hóa học là n-triacontanol, là một hợp chất hữu cơ được chiết xuất từ các loại thực vật, đặc biệt là trong các loài cây có dầu và sáp. Triacontanol có công thức phân tử là C30H62O và khối lượng phân tử là 438,81. Chất này tồn tại dưới dạng tinh thể trắng bong tróc với nhiệt độ nóng chảy vào khoảng 86,5°C. Triacontanol chủ yếu được sử dụng như một chất điều hòa sinh trưởng trong nông nghiệp, có khả năng cải thiện sự phát triển của cây trồng, tăng năng suất và chất lượng nông sản.
Tính chất vật lý và hóa học
Triacontanol không hòa tan trong nước nhưng lại tan trong các dung môi hữu cơ như cloroform, ete, và benzen. Đặc tính này khiến nó có thể được ứng dụng rộng rãi trong nông nghiệp dưới dạng dung dịch phun qua lá hoặc ngâm hạt giống. Chất này rất ổn định trong điều kiện kiềm trung bình và không bị ảnh hưởng bởi ánh sáng, nhiệt độ cao hoặc không khí. Triacontanol có độc tính thấp và an toàn cho cây trồng khi sử dụng đúng liều lượng.
Công dụng và tính năng của triacontanol trong nông nghiệp
Triacontanol có thể tác động tích cực đến sự phát triển của cây trồng, nhờ vào khả năng cải thiện sự hấp thụ khoáng chất, tăng cường hoạt động của amylase và các enzyme khác, giúp tăng trưởng rễ và phát triển thân lá. Dưới đây là các công dụng cụ thể của triacontanol:
A. Thúc đẩy sự nảy mầm và cải thiện tỷ lệ nảy mầm
Lúa gạo:
Ngâm hạt giống với dung dịch triacontanol 1 mg/L trong 48 giờ đối với lúa mùa sớm, 24 giờ đối với lúa mùa trung và muộn, sau đó có thể thúc đẩy sự nảy mầm nhanh chóng và gieo trồng sau khi ngâm. So với nhóm đối chứng, tỷ lệ nảy mầm tăng khoảng 2%, và tiềm năng nảy mầm tăng khoảng 8%, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của hệ thống rễ, cải thiện khả năng chống chịu của cây con và giúp tạo ra những cây con khỏe mạnh.
Lúa mì:
Ngâm hạt giống với dung dịch triacontanol 0,2 ~ 0,5 mg/L trong 4 đến 12 giờ có thể cải thiện sức sống của hạt nảy mầm, giúp cây con nảy mầm sớm và đồng đều, tăng năng suất từ 4,3% ~ 7,1%. Thường thì 1 lít dung dịch triacontanol được phun cho 15 kg hạt giống lúa mì, sau đó đống lại và phơi khô trong 2-4 giờ trước khi trồng.
Cải xoăn:
Ngâm hạt giống với dung dịch triacontanol 0,05 mg/L trong 5 giờ có thể cải thiện rõ rệt tỷ lệ nảy mầm của hạt giống.
Đậu nành:
Ngâm hạt giống với dung dịch triacontanol 0,05 mg/L trong 6 giờ có thể cải thiện tỷ lệ nảy mầm và tiềm năng nảy mầm, tăng số hạt trong quả, giảm số quả có một hạt, và tăng số hạt trong mỗi quả.
Mía:
Chọn những cây mía ở giữa và phía trên, có kích thước đồng đều và không có sâu bệnh, cắt thành các chồi đơn lẻ. Ngâm các chồi trong dung dịch triacontanol 0,5 ~ 2,0 mg/L trong 30 giờ có thể thúc đẩy sự nảy mầm của mía.
Dưa leo:
Ngâm hạt giống với dung dịch triacontanol 1 mg/L trong 24 giờ có thể thúc đẩy sự nảy mầm và cải thiện khả năng chống bệnh của cây con.
Dưa hấu:
Ngâm hạt giống với dung dịch triacontanol 0,5 mg/L trong 6 giờ có thể cải thiện tỷ lệ nảy mầm.
B. Điều chỉnh sự phát triển, tăng năng suất và cải thiện chất lượng cây trồng
Lúa gạo:
Phun dung dịch triacontanol 0,1 mg/L một lần vào giai đoạn phân hóa chồi lúa và giai đoạn đầu của quá trình ra rễ có thể thúc đẩy sự phát triển của cây lúa, cải thiện mức độ chuyển hóa carbon và nitơ, và tăng số chồi hữu hiệu và số hạt trên mỗi chồi. Điều này giúp tăng số hạt mỗi bông lúa và tỷ lệ thiết lập hạt giống, trọng lượng khô của hạt lúa, cũng như tỷ lệ phơi khô ngoài trời. So với nhóm đối chứng, năng suất hạt khô tăng 0,964 t/hm², tỷ lệ tăng năng suất đạt 15,4%, và chất lượng được cải thiện.
Ngô:
Trong giai đoạn đầu của quá trình nở hoa và lấp đầy hạt, phun dung dịch triacontanol 0,1 ~ 0,3 mg/L có thể tạo ra cây ngô khỏe mạnh, bắp ngô lớn, hạt đầy đặn và đồng đều, giảm tình trạng cháy lá và kéo dài thời gian chức năng của lá.
Lạc:
Phun dung dịch triacontanol 0,5 ~ 1 mg/L vào giai đoạn cây con, trước và sau khi hoa nở có thể tăng hàm lượng chlorophyll và quá trình quang hợp, thúc đẩy việc sử dụng năng lượng ánh sáng, làm tăng sự tích lũy chất béo và protein, giúp sản xuất lạc chín sớm hơn từ 5 đến 7 ngày, cải thiện tỷ lệ quả đầy, tỷ lệ hạt đôi và trọng lượng 100 hạt, và tăng năng suất từ 5 đến 10%.
Đậu nành:
Từ giai đoạn hoa đầu đến giai đoạn hoa hoàn chỉnh, phun dung dịch triacontanol 0,1 ~ 0,5 mg/L hai lần có thể cải thiện khả năng cố định nitơ của nốt sần rễ và hoạt động của enzyme nitrat reductase trong lá, thúc đẩy sự hấp thụ các yếu tố nitơ, làm cho lá xanh hơn, tăng cường quá trình quang hợp và tích lũy chất, tăng tỷ lệ thiết lập hạt giống và trọng lượng 100 hạt, từ đó làm tăng năng suất lên đến 21,1%.
Khoai lang:
Phun dung dịch triacontanol 0,5 ~ 1,0 g/L vào giai đoạn mở rộng củ có thể tăng năng suất rõ rệt và cải thiện chất lượng.
Bắp cải:
Phun dung dịch triacontanol 0,5 mg/L một lần vào giai đoạn hình thành rosette và giai đoạn bắt đầu tạo tim có thể làm cho cây khỏe hơn, lá tươi và mềm, tăng khả năng chống bệnh, và giúp cây nhanh chín hơn từ 2 đến 5 ngày, với mức tăng năng suất từ 10,8% đến 16,3%.
Cần tây:
Sau khi trồng, phun dung dịch triacontanol 0,5 mg/L và sau đó phun một lần mỗi 10 ngày, tổng cộng 3-4 lần và dừng sử dụng 15 ngày trước khi thu hoạch. Điều này giúp thúc đẩy sự phát triển của cây, tăng năng suất, tăng hàm lượng chlorophyll, cải thiện quá trình quang hợp, tăng hàm lượng vitamin C lên 6,93% và hàm lượng đường lên 3,7%.
Sen:
Khi rễ củ bắt đầu mở rộng, phun 50 kg/ha dung dịch triacontanol 0,5 mg/L, sau đó phun lại mỗi 8 đến 10 ngày, tổng cộng 2 đến 3 lần. Chất lượng củ sen sẽ được cải thiện nhiều, hàm lượng vitamin C tăng 21,5%, hàm lượng đường tăng 28,4%, và năng suất tăng từ 12% đến 13,7%.
Củ cải:
Ngâm hạt giống với dung dịch triacontanol 0,5 mg/L và phun lên bề mặt lá sau khi cây con hình thành và trước khi cây hoàn toàn phủ kín luống, sẽ cải thiện rõ rệt năng suất củ, hàm lượng đường và năng suất đường, tăng 14% so với nhóm đối chứng, hàm lượng đường tăng 1,43 độ và sản lượng đường tăng 29%.
Hành lá Trung Quốc:
Khi hành bắt đầu mọc lại vào mùa xuân, tưới gốc bằng dung dịch triacontanol 0,5 mg/L, sử dụng 100 kg dung dịch thuốc/liều, sau khi hành đạt chiều cao 6-7 cm, phun dung dịch triacontanol 0,5 mg/L với 50 kg thuốc/liều. Điều này giúp thúc đẩy sự phát triển của hành, làm cho thân tươi và mềm, và cải thiện giá trị sử dụng thực phẩm, năng suất có thể tăng lên 20%.
C. Tăng cường khả năng chống chịu sâu bệnh, hạn hán và sâu bệnh
Lúa gạo:
Phun dung dịch triacontanol 0,1 ~ 0,3 mg/L vào giai đoạn đầu và giữa của chu kỳ sinh trưởng có thể cải thiện sức sống của cây, thúc đẩy sự phát triển của hệ thống rễ và làm cho cây trở nên khỏe mạnh hơn. Điều này giúp cây lúa chịu được khô hạn tốt hơn, chống lại sâu bệnh và giảm tỷ lệ chết của cây.
Ngô:
Phun dung dịch triacontanol 0,2 ~ 0,5 mg/L vào giai đoạn phát triển của cây có thể giúp cây ngô cải thiện khả năng chống chịu với các yếu tố bất lợi như hạn hán, sâu bệnh và nhiệt độ cao. Nghiên cứu cho thấy ngô phun triacontanol sẽ khỏe mạnh hơn và có khả năng chống lại các tác nhân gây hại như bệnh hại rễ và nấm bệnh tốt hơn.
Cải xoăn:
Phun dung dịch triacontanol 0,1 ~ 0,3 mg/L vào giai đoạn trưởng thành có thể giúp cây cải thiện khả năng chống bệnh tốt hơn, đặc biệt là bệnh mốc sương và bệnh đốm lá. Đồng thời, sự phát triển của hệ thống rễ được kích thích, giúp cây hấp thụ nước và chất dinh dưỡng hiệu quả hơn trong điều kiện thiếu nước.
Đậu nành:
Phun dung dịch triacontanol 0,5 ~ 1 mg/L vào giai đoạn trước và trong mùa mưa có thể giúp đậu nành có khả năng chống lại sâu bệnh và nấm bệnh, đồng thời giúp cây phát triển mạnh mẽ hơn, hạn chế sự phát triển của các bệnh phổ biến như bệnh đốm lá và nấm hại rễ.
Lạc:
Phun dung dịch triacontanol 0,1 ~ 0,3 mg/L vào giai đoạn cây phát triển có thể giúp tăng khả năng chống lại các bệnh do nấm, đồng thời cải thiện khả năng chống chịu với điều kiện hạn hán và nhiệt độ cao. Điều này giúp cây lạc phát triển mạnh mẽ và ổn định hơn, giảm thiểu thiệt hại do sâu bệnh gây ra.
Bắp cải:
Phun dung dịch triacontanol 0,5 mg/L một lần trong suốt quá trình phát triển có thể giúp cây bắp cải tăng cường khả năng chống lại sâu bệnh như sâu ăn lá và các bệnh nấm hại. Ngoài ra, nó cũng giúp cây có khả năng kháng lại điều kiện khô hạn và nhiệt độ khắc nghiệt.
Cà chua:
Phun dung dịch triacontanol 0,5 mg/L vào giai đoạn ra hoa có thể giúp tăng khả năng chống bệnh cho cây, đặc biệt là bệnh nấm và bệnh héo rũ. Cây cà chua cũng sẽ phát triển mạnh mẽ hơn, có khả năng chống chịu tốt hơn với các điều kiện thời tiết bất lợi như mưa nhiều và ẩm ướt.
D. Kích thích ra hoa, cải thiện tỷ lệ đậu quả và chất lượng trái
Lúa gạo:
Phun dung dịch triacontanol 0,1 mg/L vào giai đoạn phát triển sinh dưỡng của cây có thể thúc đẩy quá trình phân hóa mầm hoa và ra hoa, đồng thời tăng tỷ lệ thụ phấn thành công. Điều này giúp tăng năng suất lúa, cải thiện chất lượng hạt và giảm tỷ lệ lúa lép.
Đậu nành:
Phun dung dịch triacontanol 0,1 mg/L vào giai đoạn hình thành hoa có thể kích thích cây ra hoa đồng loạt và tăng tỷ lệ đậu quả, từ đó làm tăng năng suất hạt đậu nành. Cây sẽ sản sinh nhiều hoa hơn và quả sẽ phát triển đầy đặn hơn.
Dưa hấu:
Phun dung dịch triacontanol 0,1 ~ 0,3 mg/L vào giai đoạn ra hoa có thể giúp tăng tỷ lệ hoa đậu quả, giúp quả dưa phát triển đều và nhanh chóng. Điều này giúp tăng năng suất trái và cải thiện chất lượng trái dưa hấu, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất.
Mướp:
Phun dung dịch triacontanol 0,5 mg/L vào giai đoạn hình thành hoa có thể giúp mướp ra hoa nhiều hơn và đậu quả cao hơn. Cây mướp cũng sẽ phát triển mạnh mẽ và có khả năng chống lại các yếu tố bất lợi trong suốt quá trình ra hoa và đậu quả.
Dưa leo:
Phun dung dịch triacontanol 0,5 mg/L vào giai đoạn ra hoa có thể kích thích cây dưa leo ra hoa sớm hơn và tăng tỷ lệ đậu quả, giúp quả phát triển đồng đều và nhanh chóng. Tỷ lệ thu hoạch cao hơn và chất lượng quả cũng được cải thiện rõ rệt.
Cải xoăn:
Phun dung dịch triacontanol 0,1 ~ 0,3 mg/L vào giai đoạn hình thành hoa có thể giúp tăng số lượng hoa và cải thiện tỷ lệ đậu quả, giúp tăng năng suất và chất lượng của cây cải xoăn.
Khoai lang:
Phun dung dịch triacontanol 0,1 ~ 0,5 mg/L vào giai đoạn ra hoa có thể kích thích sự phát triển của củ khoai lang và cải thiện chất lượng củ, giúp củ khoai lang phát triển nhanh hơn và có kích thước lớn hơn.
E. Cải thiện sự phát triển của cây trong điều kiện bất lợi (sâu bệnh, khô hạn, thời tiết cực đoan)
Ngô:
Phun dung dịch triacontanol 0,3 mg/L vào giai đoạn giữa mùa sẽ giúp cây ngô cải thiện khả năng chống chịu với điều kiện thời tiết khắc nghiệt như nhiệt độ cao, thiếu nước và sâu bệnh. Cây ngô phát triển mạnh mẽ hơn, giúp tăng năng suất và giảm thiệt hại do điều kiện môi trường không thuận lợi.
Lúa:
Trong giai đoạn khô hạn hoặc nắng nóng, phun dung dịch triacontanol 0,2 ~ 0,3 mg/L sẽ giúp cây lúa tăng khả năng chịu hạn, đồng thời cải thiện sự quang hợp và quá trình phát triển của hệ thống rễ, giúp cây có thể duy trì sự sống và năng suất ngay cả trong điều kiện thiếu nước.
Cà rốt:
Phun dung dịch triacontanol 0,5 mg/L vào giai đoạn phát triển củ có thể giúp cà rốt chống chịu tốt hơn trong điều kiện đất nghèo dinh dưỡng, hạn hán, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của củ, tăng cường khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng và nước.
F. Ứng dụng trong các loại cây đặc biệt
Đông trùng hạ thảo:
Phun dung dịch triacontanol 0,1 ~ 0,3 mg/L vào giai đoạn sinh trưởng của Đông trùng hạ thảo có thể giúp kích thích sự phát triển của nấm và tăng cường khả năng chống lại các bệnh do nấm gây ra. Triacontanol giúp tăng cường sức khỏe cho cây và cải thiện hiệu quả sản xuất nấm, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm cuối cùng.
Nấm linh chi:
Phun dung dịch triacontanol 0,1 ~ 0,5 mg/L vào giai đoạn phát triển của nấm linh chi có thể thúc đẩy sự phát triển của nấm, giúp nấm sinh trưởng tốt hơn và sản sinh nhiều bào tử hơn. Triacontanol cũng giúp tăng cường khả năng chống lại các yếu tố bất lợi từ môi trường, giúp nấm linh chi phát triển mạnh mẽ ngay cả trong điều kiện khô hạn hoặc nhiệt độ cao.
Cây chanh leo (Passion fruit):
Phun dung dịch triacontanol 0,3 ~ 0,5 mg/L vào giai đoạn ra hoa có thể kích thích sự ra hoa mạnh mẽ và cải thiện tỷ lệ đậu quả, đồng thời giúp quả chanh leo phát triển đều, nhanh và tăng cường khả năng chống lại các bệnh do nấm hoặc sâu hại.
Sả:
Phun dung dịch triacontanol 0,1 ~ 0,3 mg/L vào giai đoạn sinh trưởng sẽ giúp cây sả phát triển mạnh mẽ hơn, đồng thời cải thiện khả năng chống chịu với sâu bệnh và các điều kiện môi trường khắc nghiệt. Cây sả cũng sẽ tăng cường sản xuất tinh dầu, giúp nâng cao giá trị kinh tế của cây.
Cây bầu bí:
Phun dung dịch triacontanol 0,2 ~ 0,5 mg/L vào giai đoạn phát triển của cây bầu bí có thể thúc đẩy quá trình ra hoa và đậu quả, tăng cường khả năng chống chịu với sâu bệnh và điều kiện thời tiết bất lợi như mưa lớn hoặc khô hạn. Quả bầu bí cũng phát triển đồng đều hơn và có chất lượng cao hơn.
Lưu ý khi sử dụng triacontanol
-
Liều lượng và cách sử dụng
- Nồng độ sử dụng triacontanol cần phải được điều chỉnh phù hợp với từng loại cây trồng để tránh gây ra tác dụng ngược. Việc ngâm hạt quá lâu hoặc phun với nồng độ quá cao có thể ức chế sự nảy mầm hoặc gây hại cho cây trồng.
- Nên sử dụng triacontanol vào buổi chiều, trong điều kiện thời tiết khô ráo, tránh sử dụng trong các ngày mưa, gió mạnh hoặc nhiệt độ quá cao.
-
Thời điểm áp dụng
- Triacontanol có thể được sử dụng trong nhiều giai đoạn của quá trình sinh trưởng của cây, từ khi nảy mầm, ra rễ đến khi ra hoa và thu hoạch. Tuy nhiên, thời điểm và cách thức sử dụng cụ thể cần phải được điều chỉnh theo từng loại cây trồng để đạt hiệu quả tối ưu.
Kết luận
Triacontanol là một chất điều hòa sinh trưởng rất hữu ích trong nông nghiệp, giúp thúc đẩy sự nảy mầm, tăng cường sinh trưởng, nâng cao năng suất và chất lượng cây trồng. Việc sử dụng triacontanol một cách hợp lý có thể mang lại lợi ích to lớn cho nông dân, giúp cải thiện sản lượng nông sản và giảm thiểu tác động tiêu cực của điều kiện môi trường bất lợi.